Analiza zdolności kredytowej podmiotów gospodarczych

Przed podjęciem decyzji o udzieleniu kredytu na inwestycje realizowaną standardowo bank dokonuje oceny:

a) kredytobiorcy z punktu widzenia jego wiarygodności, posiadanej zdolności kredytowej, tj. zdolności do spłaty kapitału i odsetek w określonych terminach wynikających z umowy kredytowej
b) przedsięwzięcia inwestycyjnego z punktu widzenia efektywności samego przedsięwzięcia, korzyści dla przedsiębiorstwa, jak również dla środowiska

Nieco inaczej wygląda to, gdy chodzi o inwestycje typu project finance. Finansowanie project finance dotyczy na ogół dużych, kapitałochłonnych inwestycji. Najczęściej są to inwestycje z zakresu infrastruktury. Zaangażowanie kredytowe w tego typu przedsięwzięcia wymaga od banku odgrywania aktywnej roli na każdym etapie realizacji przedsięwzięcia, począwszy od fazy przygotowania projektu, aż do okresu eksploatacji i zakończenia spłaty kredytu.

Project finance praktycznie opiera się na przewidywaniach co do przyszłych wyników spółki, powołanej specjalnie do realizacji określonego projektu inwestycyjnego. Spółka taka jest przeważnie wyodrębniana z istniejącej już organizacji lub tworzona od zera, a więc sama w sobie nie posiada żadnego standingu finansowego oraz pozycji na rynku. W konsekwencji nie istnieje więc możliwość oceny bieżących wyników lub stanu majątkowego podmiotu. Jedynym przedmiotem analizy pozostaje więc samo przedsięwzięcie, jego efektywność, typ i rozmiary ryzyka, które mu towarzyszy.

W przypadku inwestycji typu project finance, analizie poddane zostają:
a) przedsięwzięcie inwestycyjne z punktu widzenia efektywności samego przedsięwzięcia
b) podmioty zaangażowane w projekt z punktu widzenia ich wiarygodności, tj. posiadanej zdolności do zabezpieczania przypisanego im ryzyka oraz korzyści odnoszonych przez nie z uczestnictwa w projekcie

W pierwszym przypadku mamy do czynienia przede wszystkim z ryzykiem i oceną samego kredytobiorcy, w drugim zaś: ryzykiem i oceną samego projektu.

W project finance nie bada się kredytobiorcy i jego wiarygodności, lecz się go organizuje tak, aby odpowiadał wymaganiom i warunkom stawianym przez podmioty uczestniczące w przedsięwzięciu, w tym kredytujące je banki. Analizie poddaje się natomiast wiarygodność sponsorów, wykonawców, partnerów handlowych i innych podmiotów związanych: inwestycją. Oczywiście w obu przypadkach bada się ryzyko i wszelkie możliwe przyczyny jego wystąpienia. Standardowy model finansowania inwestycji realizowanych przez istniejące przedsiębiorstwa opiera się jednak na oddzieleniu ryzyka banku od ryzyka samej inwestycji. Ryzyko kredytowe utożsamiane jest z ogólną wypłacalnością kredytobiorcy oraz wartością oferowanych ubezpieczeń, niezależnie od sukcesu lub porażki finansowanej inwestycji.

W projektach realizowanych na zasadach project finance ryzyko banku jest w praktyce utożsamiane z ryzykiem (a więc powodzeniem) samej inwestycji. To kolei wymaga zastosowania odpowiednich procedur oraz metod kwantyfikacji i oceny ryzyka bankowego. Ocenę zdolności kredytowej podmiotu gospodarczego oraz ryzyka kredytowego przeprowadza się na podstawie konkretnej metodologii przed i po udzieleniu kredytu tak jak w trakcie monitorowania bieżącej sytuacji kredytobiorcy.

Taka metodologia łączy wymagania dotyczące oceny ryzyka stawiane przez NBP, jak również doświadczenia własne banku. System ten umożliwia zarządzanie portfelem kredytowym według ustalonych standardów jakościowych oraz jednolitą ocenę całego portfela kredytowego na poziomie oddziału i całego banku. A więc z jednej strony poddane jest analizie ocena sytuacji ekonomiczno-finansowej a z drugiej terminowość regulowania należności wobec banku. Za pomocą systemu analizuje się więc zaproponowany zestaw czynników obiektywnych i subiektywnych, charakteryzujących kredytobiorcę.

Analiza sytuacji finansowej kredytobiorcy jest analiza ilościową i dokonywana jest za pomocą wskaźników informujących o kondycji finansowej kredytobiorcy. Odpowiednio zdefiniowane wskaźniki finansowe są miernikami i barometrami rozwoju kredytobiorców. Poprzez ich analizę można zidentyfikować finansowe mocne i słabe strony kredytobiorcy. Ukazują one, czy kredytobiorca jest zdolny do zaspokojenia istniejących zobowiązań finansowych, czy prowadzi właściwą gospodarkę środkami pieniężnymi i zapasami, czy odpowiednio zagospodaruje majątek czy dysponuję właściwą strukturą kapitału.

Ocenę zabezpieczenia należy analizować i różnicować w zależności od typu kredytobiorcy (spółka akcyjna, spółka z ograniczoną odpowiedzialnością, firma państwowa, spółdzielnia) oraz ryzyka związanego z odzyskaniem należności w wyniku egzekucji konkretnego rodzaju zabezpieczenia. Im bardziej płynne i egzekwowalne zabezpieczenia (gwarancje, awale, poręczenia bankowe lub firm o ugruntowanej pozycji rynkowej, albo kaucje lub blokady środków klienta na rachunku w naszym banku), tym wyższa jest ocena zabezpieczeń.

a) gwarancje bądź poręczenia banków krajowych należących do Organizacji Współpracy i Rozwoju Gospodarczego (OECD) lub banków współpracujących z tą organizacją
b) gwarancje bądź poręczenia banków krajowych
c) poręczenia podmiotów o dobrej sytuacji ekonomiczno-finansowej, a zwłaszcza wykazujących dodatni wynik finansowy netto przez 12 miesięcy, przy czym uwzględniana kwota nie może być wyższa niż 15% ich kapitałów (funduszy) własnych skorygowanych o nie pokryte straty bilansowe z poprzednich okresów oraz należne, lecz nie wniesione wkłady na poczet kapitału podstawowego (w odniesieniu do spółek akcyjnych oraz spółdzielni)
d) ustanowienia blokady na rachunku bankowym, gdy rachunek ten umiejscowiony jest w banku posiadającym należności
e) zastaw na prawach z papierów wartościowych emitowanych przez Skarb Państwa lub Narodowy Bank Polski, w tym:
- według ich aktualnej wartości rynkowej w odniesieniu do papierów wartościowych będących w obrocie giełdowym
- według ich aktualnej wartości, określonej metodami stosowanymi dla odpowiednich rodzajów papierów wartościowych (papiery kuponowe, dyskontowe) w odniesieniu do papierów wartościowych nie będących w obrocie giełdowym
f) zastaw na prawach z papierów wartościowych, których emitentem jest rząd lub bank centralny kraju należącego do OECD, według ich aktualnej wartości rynkowej
g) zastaw na prawach z bankowych papierów wartościowych, które zostały zdeponowane w banku
h) ustanowienie hipoteki na nieruchomości niezamieszkałej i nie obciążonej w momencie przyjmowania jej na zabezpieczenie żadnym ograniczonym prawem rzeczowym (w tym również inną hipoteką), przyjmując nie więcej niż 50 % wyceny rzeczoznawcy dokonanej jedną z metod rynkowych, jednak do wysokości nie wyższej niż 50% zabezpieczonej kwoty
i) zastaw na prawach z papierów wartościowych będących w obrocie giełdowym

W odniesieniu do kredytobiorców nie prowadzących ksiąg handlowych, a więc ze względu na niedostatek w pełni sprawdzonych informacji, konieczne jest ostrożne punktowanie kryteriów nie dających się jednocześnie zweryfikować. W odniesieniu do podmiotów rozliczających się z ryczałtowym podatkiem dochodowym oraz na podstawie karty podatkowej, ważne jest konfrontowanie wszelkich danych finansowych zawartych w dokumentach urzędowych i prywatnych między innymi w oświadczeniu kredytobiorcy (informacji personalnej).

Dlatego też ciężar ogólnej oceny zabezpieczenia z konieczności powinien być przeniesiony na analizę wszystkich możliwych do uzyskania i zweryfikowania danych między innymi odnoszących się do form zabezpieczenia kredytu, składników mających przedsiębiorstwa kredytobiorcy, z uwzględnieniem stosunków majątkowych między małżonkami. Bezwzględnym wymogiem takiej oceny jest dokonanie inspekcji w firmie i sporządzanie raportu.

Jest rzeczą wskazaną, aby ocena stanu majątkowego właściciela (właścicieli) firmy dokonywana przez inspektora kredytowego banku, była przeprowadzona na podstawie informacji sporządzonych na specjalnym formularzu przez osoby upoważnione do reprezentowania klienta, a zawierającego oprócz nazwy klienta, peselu, imienia i nazwiska, nr dowodu osobistego (paszportu) – informacje o:
• posiadanych nieruchomościach, w tym o ich obciążeniu
• maszynach, urządzeniach i środkach transportu, w tym o ich zastawie przewłaszczeniu na rzecz
• posiadanych papierach wartościowych, w tym o ich zastawie i przewłaszczeniu na rzecz
• posiadanych polisach ubezpieczeniowych, o ich cesji
• posiadanych rachunkach bankowych, w tym o ich blokadzie na rzecz a w odniesieniu do klientów będących osobami fizycznymi   
• majątku osobistym w tym np.: o posiadanych rachunkach bankowych, kolekcjach, dziełach sztuki, antykach, udziałach w spółkach itp.
• zobowiązaniach np. o pożyczkach, przystąpieniach do długu, poręczeniach, alimentach


O autorze

Cichy

Pisze i rysuje. Nigdy nie marnuje czasu. Zawsze coś tworzy.

Twój adres email nie zostanie opublikowany. Pola, których wypełnienie jest konieczne oznaczone są symbolem *

Poprzedni artykuł:Pierwsze kredyty hipoteczne w BGŻ
Następny artykuł:Cechy osobowości
TEST