Kolonializm można określić jako politykę podboju i przejmowania obcych terytoriów oraz podporządkowania sobie zamieszkującej tam ludności. Tworzenie imperiów kolonialnych służyło zarówno celom ekonomicznym, jak i celom politycznym oraz strategicznym. W rezultacie kolonizacji na początku XX wieku rozległe terytoria Afryki, Azji, Ameryki, prawie w całości zostały podzielone i podporządkowane kilku państwom europejskim. Utworzono ogromne imperia kolonialne zajmujące ponad 73 mln km2, to jest około 55% powierzchni globu. Mieszkało w nich około 35% ogółu ówczesnej ludności.

Zjawisko kolonializmu narodziło się w czasie odkryć geograficznych (XIV i XV w.). Proces podziału świata został usankcjonowany prawnie. W ramach porozumień międzynarodowych (pierwsze to traktat z Tordesillas z 1494) uznawano za dozwolone aneksje, handel terytoriami, podporządkowanie zamorskiej ludności władzy metropolii kolonialnych. Zdobyte terytoria miały różny status, były to kolonie, protektoraty, kondominia, terytoria mandatowe i obszary powiernicze, zarządzano nimi za pomocą administracji kolonialnej lub uzależnionych od kolonizatorów lokalnych struktur państwowych bądź plemiennych.

Swoje kolonie posiadała większość państw europejskich, Stany Zjednoczone, Japonia, Chiny. Każde państwo kolonizatorskie stworzyło własna ideologię, doktrynę, metody i specyficzny system zarządzania koloniami. Różnice te doprowadziły do odmiennych skutków ekonomicznych, społecznych i gospodarczych. W wielu krajach systemy polityczne z czasów kolonializmu mają duży wpływ na teraźniejsze systemy polityczne.

Na przełomie XIX i XX wieku terytoria Afryki, Azji i Ameryki zostały prawie całkowicie podzielone i opanowane przez kilka państw europejskich. Powstały w ten sposób wielkie imperia kolonialne obejmujące obszar ok. 73 mln km2 (około 50% powierzchni lądowej globu) zamieszkiwany przez prawie 600 mln ludzi czyli ok. 35% ówczesnej ludności Ziemi. Różny był status polityczny tych terenów – od kolonii przez państwa półkolonialne (np. Egipt) do krajów formalnie niepodległych lecz w rzeczywistości całkowicie kontrolowanych politycznie i gospodarczo (np. Chiny i Persja).

Kolonie były niezwykle bogatym zapleczem surowcowym i jednocześnie rynkiem zbytu dla mocarstw kolonialnych. Perła korony brytyjskiej – Indie – przynosiły Wielkiej Brytanii roczny dochód rzędu 750 ówczesnych dolarów. Anglicy kontrolowali w koloniach afrykańskich 40% światowych zapasów rud metali, 90% światowych złóż diamentów itd. Wielkie imperia kolonialne: brytyjskie (33 mln km2), francuskie (10 mln km2), belgijskie, holenderskie, portugalskie (po ok. 2 mln km2) istniały jeszcze po II wojnie światowej. Jednakże zmiany jakie zaszły na skutek tej wojny w Europie i na świecie, zadecydowały o ich rozpadzie. W przeciągu trzydziestu powojennych lat kolonie praktycznie zniknęły z mapy politycznej świata, a na ich miejsce pojawiło się ponad 130 nowych niepodległych państw.

Główne kolonie:

1) W posiadaniu W. Brytanii były - tereny w Afryce (Sierra Leone, Złote Wybrzeże, Nigeria, Afryka Pd., Beczuana, Basuto, Suazi, Rodezja, Niasa, Kenia, Uganda, Zanzibar, Somali, Egipt, Sudan),
2) Azji - (Indie, Cejlon, Birma, Aden, Malaje i in.), Australii i Ameryce (Kanada, posiadłości na Antylach);
3) Francji — Algieria, Tunezja, Maroko, Fr. Afryka Zach. (ob. Mauretania, Mali, Gwinea, Wybrzeże Kości Słoniowej, Burkina Faso, Niger i in.), Fr. Afryka Równikowa (ob. Czad, Republika Środkowoafrykańska, Kongo, Gabon), Somali (ob. Dżibuti), Madagaskar, Indochiny (ob. Kambodża, Laos, Wietnam), Gujana i inne;
4) Holandii — Hol. Indie Wsch. (Jawa, Borneo, Celebes, Sumatra, zach. część Nowej Gwinei); Belgii — Kongo (ob. Demokr. Rep. Konga);
5) Portugalii — Angola i Mozambik; Włoch — Erytrea, część Somali, Libia;
6) Niemiec — Togo, Kamerun, Afryka Pd.-Zach. (ob. Namibia), Tanganika, posiadłości w Oceanii;