Geneza polityki ekonomicznej (grec. Polityke – sztuka rządzenia państwem) - w strukturze układów odniesienia, przedmiotów zainteresowania nas interesuje skala makroekonomiczna – polityka sensu stricte – programy partii politycznych i polityka wewnętrzna władz, instytucji państwowych, gospodarka narodowa.

Kilka najpopularniejszych definicji polityki gospodarczej:

1. PG – jest w szerokim znaczeniu bezpośrednim kierowaniem gospodarką narodową przez państwo lub (i) pośrednim jego oddziaływaniem na funkcjonowanie i rozwój tej gospodarki

2. PG – polega na wykorzystaniu praw ekonomicznych do osiągania zamierzonych celów. Sposób działania PG polega na wprowadzeniu do rzeczywistości przyczyn, które zgodnie z prawami ekonomicznymi wywołują skutki stanowiące cel PG

3. PG – to dokonanie wyboru spośród rozwiązań alternatywnych

4. PG – to świadome oddziaływanie władz państwowych na gospodarkę narodową, jej dynamikę i strukturę, na stosunki ekonomiczne w państwie, na jego relacje gospodarcze z zagranicą

Charakterystyka definicji

1. Główny podmiot – państwo. Przedmiot oddziaływania to gospodarka narodowa.

Oddziaływanie to może mieć charakter:
- bezpośredni – polityka nakazowa, dyrektywne oddziaływanie, główny dysponent środków, decyzji – państwo, wysoki poziom centralizacji
- pośredni – oddziaływanie wykorzystujące instrumenty ekonomiczne, podst. podmioty gosp. wykorzystujące swobodę rozwiązań dopuszczalnych przez państwo

W rzeczywistości nie mamy do czynienia z czystymi postaciami tych oddziaływań. Zdobywają przewagę jedne z nich, ale to nie oznacza, że nie występują elementy drugiego oddziaływania.

2. Decyzje gospodarczo-społeczne powinny być oparte na wiedzy, decyzje powinny bazować na dobrej znajomości praw ekonomicznych, ekonomii.

Powinny być pochodną wiedzy ekonomicznej. Sposób funkcjonowania polityki polega na wprowadzaniu przyczyn o podłożu ekonomicznym. Powinny odzwierciedlać aktualne zależności. Prawidłowości te mają charakter przyczynowo-skutkowy. Znajomość wiedzy ekonomicznej powinna wyrażać się w podejmowaniu takich decyzji, których celem jest skutek podjęcia tejże decyzji.

3. Polityka to sztuka dokonywania racjonalnych wyborów w stosunku do możliwych

4. Uogólnia najważniejsze elementy polityki ekonomicznej

Podział polityki gospodarczej na dziedziny:

1. ze względu na kryterium czasu:
- krótkookresowa – polityka bieżąca również – przede wszystkim do 1 roku, ale często też do 2 lat
- średniookresowa – średnio 5 lat (od 3 – 7), plany częściowo strukturalne
- długookresowa – okres ok. 10 lat, prognozy długookresowe

2. kryterium skali, układu odniesienia:
- mikroekonomiczna
- makroekonomiczna

3. wg przedmiotu polityki ekonomicznej, wg rodzaju:
- polityka dynamizowania gospodarki narodowej, polityka wzrostu, rozwoju społeczno-gospodarczego
- polityka strukturalna
- podukład: polityka gospodarcza w odniesieniu do poszczególnych sektorów gospodarczych (np. polityka rozwoju usług, polityka rolnicza, polityka handlu z zagranicą)

4. kryterium instrumentalizacji – kryterium związana ze stosowaniem instrumentów oddziaływania państwa na politykę gospodarczą:
- polityka kredytowo-pieniężna
- polityka budżetowa

5. kryterium organizacji gospodarki narodowej:
- polityka gospodarcza władz centralnych
- polityk gospodarcza na poziomie podmiotów podstawowych

UWARUNKOWANIA POLITYKI GOSPODARCZEJ:
- wpływ na decyzje władz państwowych odnośnie polityki gospodarczej
- charakter czasowy decyzji i uwarunkowań

Systematyka uwarunkowań:
1. uwarunkowania ustrojowo-systemowe
2. uwarunkowania zewnętrzne
3. uwarunkowania wewnętrzne

Ad. 1 - uwarunkowania ustrojowo-systemowe
- Istniejący ustrój polityczno-społeczny, struktury państwowo-administracyjne i społeczne oraz rozwiązania instytucjonalno-systemowe w gospodarce.
- Kształt ustroju społecznego determinuje kształt polityki gospodarczej, oddziałuje na decyzje gospodarcze.

Ad. 2 - uwarunkowania zewnętrzne
- Międzynarodowa sytuacja polityczna, stosunki z sąsiadami, przynależność do międzynarodowych ugrupowań politycznych, militarnych, gospodarczych, międzynarodowa sytuacja gospodarcza, warunki wymiany.
- Kształt wewnętrznej polityki gospodarczej kraju uzależniony jest od otoczenia zewnętrznego, od symptomów integracji, globalizacji.

Ad. 3 - uwarunkowania wewnętrzne
Stan i struktura zasobów przyrodniczych, majątków ludzkich:
- zagospodarowanie przestrzenne kraju
- wewnętrzne systemy polityczne
- stosunki narodowościowe
- stosunek społeczny do władzy