Po II wojnie światowej w wyniku dekolonizacji powstało 130 nowych państw, nazwane „krajami Trzeciego Świata” lub „krajami południa”. Kraje te łączą przede wszystkim dwa wspólne elementy: przeszłość kolonialną oraz zacofanie gospodarcze. Zróżnicowanie gospodarcze stanowi właśnie podstawę podziału świata na bogatą północ i biedne południe, a w miarę upływu czasu dysproporcje pomiędzy tymi krajami zwiększały się coraz bardziej. Pogłębiały się także różnice między poszczególnymi państwami i regionami Trzeciego Świata. Przyczyn tej sytuacji jest bardzo wiele: niskie dochody per capita mniej niż 600 dolarów rocznie, wysoki analfabetyzm, nikły udział przemysłu w tworzeniu dochodu narodowego, a co za tym idzie niski poziom zużycia energii. Na tych obszarach żyje 2/3 ludności świata, z czego na granicy nędzy żyje 1,5 mld a 3 mln nie ma dostępu do czystej wody pitnej. Wielu ludzi w tych krajach umiera od chorób przenoszonych przez wodę. Jest tam bardzo duże zanieczyszczenie wód, powietrza, wycina się lasy i tu pojawia się problem ogromnego zanieczyszczenia środowiska.

Tak więc państwa Trzeciego Świata wyróżniają się:
• ogromnym potencjałem demograficznym
• wysokim przyrostem naturalnym
• niskim i nierównomiernym poziomem rozwoju
• zatrudnieniem w rolnictwie (w przeważającym stopniu)
• brakiem bodźców psychospołecznych
• wysokim stopniem konfliktogenności (wojny narodowościowe, religijne)
• wysokim poziomem uzależnienia większości tych krajów od rozwiniętych gospodarczo krajów Europy
• nierozwiniętymi strukturami państwowymi
• wysokim stopniem biurokracji i korupcji

Wewnętrzna struktura społeczna, polityczna i gospodarcza krajów Trzeciego Świata była już bardzo zróżnicowana w okresie ich kształtowania się. W miarę upływu czasu dysproporcje rozwojowe zwiększały się coraz bardziej. Opierając się na wskaźnikach poziomu gospodarczego i udziału poszczególnych krajów w międzynarodowym podziale pracy możemy dokonać uproszczonej systematyzacji krajów Trzeciego Świata dzieląc ja na najbardziej, średnio i słabo rozwinięte.

W grupie najbardziej rozwiniętych państw możemy wyróżnić:
- Duże państwa Afryki południowej i Środkowej, jak Argentyna, Brazylia, Meksyk, Urugwaj. Kraje te dość dawno osiągnęły wysoki poziom rozwoju społeczne gospodarczego. Dysponują one znacznym potencjałem ekonomicznym, demograficznym oraz bogatym zapleczem rolno – spożywczym. Co czyni z tych krajów potencjalnych konkurentów w wybranych gałęziach gospodarki nawet dla najwyżej rozwiniętych krajów świata. Ich gospodarki są mocno związane z rynkiem światowym.
- Nowo uprzemysłowione terytoria Azji Południowo-Wschodniej. Hongkong, Korea Południowa, Singapur, Tajwan należą do grupy krajów charakteryzujących się najwyższą dynamiką wzrostu gospodarczego. Kraje te dysponują nowoczesną proeksportową gospodarka o wysokim poziomie technologicznym, stosunkowo niskich kosztach produkcji i dużej elastyczności reagowania na zmiany koniunktury światowej. Kraje te zbliżają się w szybkim tempie do grupy najbardziej rozwiniętych gospodarczo krajów Zachodu.  
- Małe państwa i terytoria zależne regiony Pacyfiku, Karaibów takie jak Bermudy, Wyspy Bahama, Martynika, Antyle Holenderskie. Osiągnęły one wysoki poziom rozwoju specjalizując się w usługach turystycznych i bankowych. W kilku wypadkach o rozwoju tych krajów decydował obecność dużych baz wojskowych.

Grupa średnio rozwiniętych krajów jest najliczniejsza i najbardziej zróżnicowana pod względem rozwoju ekonomik narodowych. Możemy tu wyodrębnić następujące podgrupy:
- Kraje Bliskiego Wschodu i Afryki Północnej takie jak Libia, Arabia Saudyjska, Zjednoczone Emiraty Arabskie, Kuwejt, Irak, Iran. Ich rozwój wynika głównie z dochodów uzyskiwanych z eksportu ropy naftowej. Kraje Półwyspu Arabskiego osiągnęły stosunkowo wysoki poziom rozwoju gospodarczego. W przypadku Libii, Iraku i Iranu większość uzyskanych środków przeznaczono na cele militarne.
- Duże i średnie państwa Azji i Afryki takie jak Filipiny, Egipt, Indonezja, Malezja, Nigeria, Pakistan, Tajlandia. Kraje te osiągnęły stosunkowo wysoki poziom rozwoju w wybranych proeksportowych dziedzinach przemysłu, rolnictwa i usług.

Jednak znaczna część ich gospodarek pozostaje nadal na niskim poziomie. Kraje te charakteryzują się stosunkowo wysoką dynamiką wzrostu gospodarczego, toteż określa się je czasami jako drugą generacje krajów nowo uprzemysłowionych.   
- Specyficzny i wyodrębniony ze względu na skale system społeczno-gospodarczy stanowią Indie. Kraj ten dysponuje wielkim kompleksem przemysłowo-rolniczym nastawionym głównie na ogromny rynek wewnętrzny. Przez długi czas gospodarka Indii była chroniona przed konkurencją zewnętrzną barierami protekcjonistycznymi. Po otwarciu kraju na świat nastąpił znaczny napływ kapitału i inwestycji zagranicznych.
- Średnie i małe kraje Afryki (Maroko, Tunezja, Kenia itp.), Ameryki Południowej (Peru, Boliwia, Dominikana, Chile itp.), Bliskiego Wschodu i Azji Płd. (Jordania, Syria, Sri Lanka itp.), w których nadal dominuje specjalizacja surowcowa. Proeksportowe gałęzie przemysłu rozwijają się tam dzięki własnym zasobom surowcowym i kapitałowi zagranicznemu. Koncentrują się one głównie w specjalnych sferach ekonomicznych.