Osobowość człowieka jest przedmiotem dociekań wielu dyscyplin naukowych. Liczne teorie osobowości, które zostały wytworzone na podstawie wieloletnich badań, usiłują w sposób adekwatny wyjaśnić naturę człowieka i jego zachowanie się w środowisku.

Zasadniczo istnieją dwa ujęcia osobowości: normatywne i empiryczne. To pierwsze traktuje osobowość jako pewien ideał, do którego jednostka dąży nigdy go całkowicie nie osiągając.

W ujęciu empirycznym osobowość ogarnia właściwie całego człowieka wraz z jego funkcjami i dyspozycjami psychicznymi. W. Stern nazywa osobowość unitas multiplex - termin ten został przetłumaczony na język polski przez wielojednię.
Osobowość steruje procesami intelektualnymi, reakcjami emocjonalnymi i zachowaniami w sposób ukierunkowany i zorganizowany, dlatego też jest ona podstawą analizy zachowań ludzi w organizacji.

Józef Penc wyróżnił cztery grupy cech osobowościowych, które determinują najważniejsze zachowania występujące w sferze pracy zawodowej, są to:
- cechy określające kierunek działania i wybór celów (przez sferę potrzeb jednostki i sferę uznawanych oraz realizowanych przez nią wartości)
- cechy określające poziom i sprawność działania (przez poziom i typ zdolności oraz inteligencję)
- cechy określające tempo, szybkość, siłę i trwałość reakcji jednostki na bodźce płynące z otoczenia
- cechy określające zgodność działań jednostki z obowiązującymi standardami moralnymi i społecznymi

Najistotniejsza ze względu na temat mojej pracy jest pierwsza grupa cech, ponieważ określa ona motywację działania. Druga grupa cech wyróżnionych przez J. Penca określa trudne do jednoznacznego zdefiniowania właściwości ludzkiego umysłu, takie jak zdolności i inteligencja. Jeżeli człowiek posiada pewne dyspozycje poznawcze, czyli rozumienie słów, operowanie liczbami, umiejętność zapamiętywania, operowanie przestrzenne, uznawany jest najczęściej za osobę zdolną. Natomiast inteligencja w psychologii oznacza zdolność rozumienia i odpowiedniego reagowania na rzeczywistość przejawiającą się przez zdolność kojarzenia, bystrość i pojętność. Trzecia grupa wyżej wymienionych cech charakteryzuje temperament człowieka. Poglądy na temat temperamentu są aktualnie bardzo zróżnicowane.

Z punktu widzenia rozważanej przeze mnie tematyki najistotniejsze są te, które wiążą pojęcie temperamentu z poziomem aktywacji człowieka. Przykładem może być koncepcja W. H. Sheldona i S.S. Stevensa. Przez temperament rozumieją oni funkcjonowanie osobowości na poziomie wyższym od poziomu funkcjonowania mechanizmów fizjologicznych, a zarazem niższym od poziomu, na którym funkcjonują nabyte w ciągu ludzkiego życia postawy i przekonania. Właśnie na tym poziomie funkcji psychicznych podstawowe schematy motywacji przejawiają się spontanicznie.

Temperamentem zajmowano się już w II wieku n. e., kiedy to Galen na podstawie Hipkratesowskiej koncepcji czterech soków (humorów) w organizmie, wyróżnił cztery typy temperamentów, są to: sangwinik, choleryk, flegmatyk, melancholik.
- Sangwinik to typ silny, zrównoważony, pogodny, towarzyski i ruchliwy. Lubi zmiany i wykazuje duże zdolności przystosowawcze, jego przeżycia są zazwyczaj płytkie i nieregularne.
- Choleryk, ten typ temperamentu charakteryzuje pobudliwość, upór i niecierpliwość. Człowiek z takim temperamentem szybko reaguje na sytuacje zewnętrzne, przy czym są to reakcje silne i nieregularne. Jednak w trudnych sytuacjach można na niego liczyć.
- Kolejny silny i zrównoważony typ to flegmatyk. Osoba z tego typu temperamentem jest najczęściej spokojna, bierna i tolerancyjna. Zazwyczaj zadowolona z istniejącej sytuacji, chyba że jest ona szczególnie niekorzystna. Nie lubi zmian oraz sytuacji nowych i nieznanych.
- Melancholik w przeciwieństwie do pozostałych, jest typem słabym, mało odpornym na oddziaływanie silnych bodźców ze strony otoczenia, podatny na zmęczenie. Pesymistycznie nastawiony do świata i do samego siebie. Łatwo wpada w stan depresji, jest bardzo wrażliwy na wszelką krytykę pod jego adresem. Osoby z tego typu temperamentem lubią odizolowanie i raczej nie są towarzyskie.

Należy podkreślić, że cechy temperamentu są zmienne. Uwzględniając to S. Gerstmann, wprowadził pojęcie tzw. temperamentu sytuacyjnego. Fizjologiczne podłoże tak rozumianego temperamentu stanowi pewien aktualny proces nerwowy, będący podstawą wykonywanej właśnie czynności.

Koncepcja ta jest zbieżna z poglądami W. Wundta, według którego jednostka przejawia w różnych sytuacjach różny temperament, jednocząc w sobie cechy wszystkich czterech typów temperamentów (sangwinik, choleryk, flegmatyk, melancholik).