Grupa krajów najsłabiej rozwiniętych, do której należy około 30% krajów Trzeciego Świata zwłaszcza z obszaru Czarnej Afryki. W gospodarce tych krajów nadal dominują przedkapitalistyczne formy stosunków produkcji, brak jest infrastruktury gospodarczej a to uniemożliwia wykorzystanie zasobów surowcowych. Większość z nich ma gospodarkę monokulturową bardzo wrażliwą na wahania cen na rynku światowym. Kraje te są w stosunku do swoich możliwości znacznie zadłużone, co dodatkowo utrudnia rozwój. Te czynniki decydują o słabym napływie kapitału zagranicznego.

W krajach rozwiniętych (ok.20, w tym: Brazylia, Meksyk, Argentyna, Tygrysy Azjatyckie, Emiraty Arabskie, Kuwejt, Oman, grupa producentów ropy naftowej) dochód narodowy waha się od 1-3 tyś. $ rocznie na 1 mieszkańca. Mimo tego zalicza sieje do krajów III-go świata z powodów kulturowych czy przyzwyczajenia społecznego. Średniorozwinięte kraje II świata (55-60) to zarówno kraje duże i średnie m.in.: Egipt, Pakistan, Nigeria, Indie, Syria, Jordania gdzie dochody ludności sięgają 600-1000$ rocznie.

Ok. 45-50 krajów III świata to kraje najsłabiej rozwinięte (głównie afrykańskie i niektóre azjatyckie: Bangladesz, Nepal, Nikaragua, gdzie dochody-wynoszą poniżej 600$/os. rocznie. Cechami tych krajów jest wysoki analfabetyzm (ok. 20% ludności) i nikły udział przemysłu w tworzeniu dochodu narodowego.

Zgodnie z kryteriami stosowanymi przez ONZ do Trzeciego Świata należą 132 kraje. W 1971 roku ONZ opracowała listę tzw. krajów najmniej rozwiniętych (LDC). Rokrocznie ta lista jest weryfikowana i w roku 1996 znajdowało się na niej 47 państw. Na liście znajdują się te kraje, których dochód narodowy per capita nie przekracza 600 dolarów, udział przemysłu w tworzeniu dochodu narodowego wynosi poniżej 10%, a liczba analfabetów przekracza 20%.

W 1974 roku ONZ wyodrębniła grupę krajów Trzeciego Świata, która szczególnie dotkliwie odczuły skutki drastycznych podwyżek cen ropy naftowej i wywołanej tym recesji w gospodarce światowej. Kraje te określono mianem „krajów najbardziej poszkodowanych” (MSAC). W tej grupie znalazło się 45 państw zamieszkałych przez 1,3 mld ludzi, czyli prawie 40% ludności Trzeciego Świata.

Obie wymienione grupy objęte zostały programami pomocy gospodarczej, finansowej, żywnościowej i humanitarnej (pomoc medyczna, szkolnictwo). Rozwinięte kraje Północy przekazywały rokrocznie w latach 90 środki o wartości ok. 50 mld dolarów na pomoc krajom Trzeciego Świata, z czego prawie połowa została skierowana do krajów z tych dwóch grup.

Wewnętrzna struktura polityczna Trzeciego Świata nie pokrywa się ze strukturą gospodarczą. Jednocześnie podziały polityczne w tym subsystemie nie są tak czytelne, jak w pozostałych światowych ugrupowaniach państw. Jeszcze na początku lat 90. głównym kryterium klasyfikacji politycznej krajów Trzeciego Świata była ich orientacja na współpracę z kapitalistycznymi bądź socjalistycznymi krajami Północy. Stąd też określano je jako kraje o kapitalistycznej bądź socjalistycznej drodze rozwoju.

1) W gronie tych drugich znajdowały się kraje rządzone przez partie o wyraźnym marksistowskim rodowodzie: Angola, Afganistan, Ludowa Republika Konga, Etiopia, Jemen Płd., Kuba, Laos, Kampucza, Wietnam, Chiny, Mongolia i inne. Kraje te w większości należą do grupy MSAC i LDC, z zatem do najuboższych krajów Trzeciego Świata. Wewnętrzna polityka gospodarcza tych krajów wspierana w znacznym stopni przez pomoc bloku wschodniego okazała się niewystarczająca dla przezwyciężenia zacofania gospodarczego i społecznego. Poważnym utrudnieniem dla ich rozwoju była izolacja polityczna i gospodarcza, z jaką stykały się one zarówno w skali regionu, jak i na kontrolowanych przez Zachód rynkach światowych. Toteż po upadku komunizmu w Europie i ZSRR większość tych krajów dokonała reorientacji politycznej i gospodarczej. Część z nich znajduje się w niezwykle trudnej sytuacji gospodarczej potęgowanej jeszcze przez wewnętrzne konflikty społeczne i militarne.

2) Wśród państw Trzeciego Świata, które zdecydowały się na kapitalistyczną opcję rozwoju społeczno-gospodarczego znajduje się większość najbardziej i średnio rozwiniętych krajów tego subsystemu. Do tej grupy należą wszystkie kraje nowo uprzemysłowione Azji Południowo-Wschodniej i Ameryki Południowej. Podstawą ich polityki zagranicznej jest najczęściej niezaangażowanie i utrzymanie pozycji dystansu wobec obu bloków polityczno wojskowych. Do grona tych krajów należy też kilkanaście państw o konserwatywnym, prawicowym systemie rządów związanych ściśle politycznie i militarnie z subsystemem zachodnim. Są to m.in.: Arabia Saudyjska, Oman, Turcja, Chile, Kuwejt.

Stosunkowo liczną grupą krajów Trzeciego Świata są te, które wybrały specyficzną trzecią drogę rozwoju społeczno-gospodarczego oparta na własnych koncepcjach rozwojowych i wybranych elementach politycznych, społecznych i ekonomicznych zapożyczonych tak z kapitalizmu jak i z socjalizmu. W grupie tej znajdowały się w różnych okresach takie kraje jak: Egipt, Tanzania, Libia, Birma, Indie, Irak, Mali, Gwinea i inne. W polityce zagranicznej oscylowały od izolacjonizmu do znacznego zbliżenia z blokiem wschodnim.

Stosunkowo nowym i jednocześnie charakterystycznym dla Trzeciego Świata jest integracja i współdziałanie polityczne i ekonomiczne oparte na kryterium tożsamości religijnej. Dotyczy to w głównej mierze państw muzułmańskich, które utworzyły w roku 1971 organizację o nazwie Konfederacja Państw Muzułmańskich zrzeszającą 43 kraje Azji i Afryki. Za podstawowe cele obrała popieranie solidarności państw muzułmańskich, rozwój szeroko rozumianej współpracy, współdziałanie na arenie międzynarodowej.