Początki działalności Banku Gospodarki Żywnościowej sięgają 1921 roku. Od tego okresu działał bowiem Bank Rolny, który udzielał kredytów krótko i długoterminowych gospodarstwom rolnym i przedsiębiorstwom przemysłu przetwórczego produktów rolnych; finansował meliorację oraz komusację gospodarstw chłopskich.

W roku 1975 w miejsce Centralnego Związku Spółdzielni Oszczędnościowo-Pożyczkowych i Banku Rolnego utworzony został państwowo-spółdzielczy Bank Gospodarki Żywnościowej, w którym 54% udziałów posiadał Skarb Państwa, a 46% banki spółdzielcze. Bank Gospodarki Żywnościowej prowadził obsługę finansowo-kredytową państwowego i spółdzielczego rolnictwa, leśnictwa, przemysłu rolno-spożywczego a także spełniał wobec podległych banków spółdzielczych funkcję centrali finansowej i organizacyjnej przewidzianą dla centralnych związków spółdzielni.

Banki Spółdzielcze zachowały spółdzielczy charakter oraz miały swoje organy statutowe i znacznie poszerzyły w tym okresie zakres wykonywanych usług finansowych, które polegały głównie na gromadzeniu środków pieniężnych, udzielaniu kredytów rolnikom i rzemieślnikom oraz prywatnemu przemysłowi i handlowi, prowadzeniu rozliczeń oraz obsługi finansowej.

W roku 1982 Sejm uchwalił dwie ustawy, które regulowały podstawowe zasady samorządowego działania spółdzielczości bankowej. Połączone organizacje Banku Gospodarki Żywnościowej i Banku Spółdzielczego skoncentrowały się na obsłudze finansowo-kredytowej rolnictwa i przemysłu rolno-spożywczego, innych ogniw gospodarki żywnościowej, rzemiosła i prywatnego przemysłu i handlu.

Pod koniec 1988 r. BGŻ rozpoczął prowadzenie własnej działalności oszczędnościowej. Zmiany polityczne, społeczne i gospodarcze jakie zostały zapoczątkowane w latach 1989-1990 były powodem zmian w strukturach organizacyjnych spółdzielczości bankowej, jej sytuacji prawnej i ekonomicznej. Były one powiązane z budową nowego systemu bankowego oraz kryzysem jaki przechodziła cała spółdzielczość. W nowym systemie bankowym, w tym także w spółdzielczości bankowej zasadnicze zmiany zapoczątkowała ustawa z 31.01.1989 roku o prawie bankowym Bank Gospodarki Żywnościowej pozbawiony został sprawowania funkcji centralnego związku spółdzielczego oraz centrali organizacyjnej i rewizyjnej wobec banków spółdzielczych. Od tej chwili stosunki między BGŻ a bankami spółdzielczymi, działającymi na zasadzie pełnej samodzielności prawnej i ekonomicznej ukształtowane zostały na podstawie umów o wzajemnej współpracy.

W 1990 roku 1576, spośród 1662 działających banków spółdzielczych podpisało umowę z BGŻ, na mocy których powołana została Rada Zrzeszonych Banków Spółdzielczych. Banki te działały przy BGŻ ale niezależnie od jego organów statutowych.

Pozostałe banki spółdzielcze zrzeszyły się w trzech powstałych w latach 1990-91 bankach regionalnych w formie spółek akcyjnych, a mianowicie:
- w Gospodarczym Banku Wielkopolskim S.A. z siedzibą w Poznaniu
- w Gospodarczym Banku Południowo – Zachodnim S.A. z siedzibą we Wrocławiu
- w Banku Unii Gospodarczej S.A. z siedzibą w Warszawie

W 1994 wyżej wymienione banki regionalne zrzeszały około 400 banków spółdzielczych, a BGŻ około 1200. Banki te powołały do życia Krajowy Związek Banków Spółdzielczych działający w oparciu o przepisy prawa spółdzielczego.

Kryzys gospodarczy wywołany przechodzeniem na zasady gospodarki rynkowej dotknął szczególnie rolnictwo oraz rzemiosło, a więc dziedziny, w których obsłudze wyspecjalizowana była spółdzielczość bankowa. Trudności ekonomiczne tej grupy banków zostały pogłębione przez błędy w działaniu rad nadzorczych i zarządów części banków spółdzielczych. Wynikiem tego była upadłość kilkudziesięciu banków spółdzielczych. Możliwość istnienia BGŻ jako banku państwowo-spółdzielczego została zniesiona postanowieniami ustawy z 14.02.1992 roku o zmianie ustawy prawo bankowe i niektórych innych ustaw.

Zgodnie z nową ustawą Bank Gospodarki Żywnościowej miał być przekształcony w spółkę akcyjną. 9 września 1994 roku BGŻ został przekształcony w spółkę akcyjną, w której 66,4 % akcji posiadał Skarb Państwa, zaś właścicielami 33,6% akcji były banki spółdzielcze. Nowa ustawa stworzyła nowy stan prawny dla sektora bankowego i pozwoliła na utworzenie krajowej grupy banków spółdzielczych jako trójszczeblowego holdingu bankowego.

BGŻ S.A. będąc nowym podmiotem prawa, stał się równocześnie następcą prawnym państwowo-spółdzielczego Banku Gospodarki Żywnościowej. Banki spółdzielcze mają obligatoryjny obowiązek zrzeszania się we właściwym terytorialnie banku regionalnym oraz w Związku Rewizyjnym Banków Spółdzielczych. Związek ten rozpoczął merytoryczną działalność na początku 1995 roku, po spełnieniu określonych w ustawie warunków, w terminie nie dłuższym niż 5 lat. Akcje Skarbu Państwa w Banku Krajowym zostaną zbyte na rzecz banków regionalnych Bank Gospodarki Żywnościowej jest nowoczesnym, uniwersalnym bankiem specjalizującym się w kompleksowej obsłudze finansowej rolnictwa, związanego z nim przemysłu oraz prowadzącym działalność komercyjną dla mieszkańców miast.

Oprócz podstawowej działalności depozytowo-kredytowej i rozliczeniowej prowadzi pełną obsługę w zakresie obrotu dewizowego i rynku papierów wartościowych. Na atrakcyjność jego oferty składa się wiele czynników: wieloletnie doświadczenie, sprawność i rzetelność przeprowadzanych operacji finansowych, bezpieczeństwo deponowanych wkładów oraz konkurencyjne ceny oferowanych usług.

Wzorując się na sprawdzonych rozwiązaniach banków zachodnich, takich jak: Credit Agricole, Raiffeisen Zentralbank, Rabobank, BGŻ wraz z pozostałymi ogniwami zrzeszenia dokonuje gruntownej przebudowy spółdzielczego systemu bankowego w celu jego usprawnienia, wzmocnienia kapitałowego oraz dostosowania do potrzeb zmieniających się klientów. Zadaniem banku jest działanie na rzecz rozwoju bankowości spółdzielczej w warunkach gospodarki rynkowej. Bank prowadzi działalność na rzecz osób fizycznych, prawnych oraz jednostek organizacyjnych nie mających osobowości prawnej o ile posiadają zdolność prawną, ze szczególnym uwzględnieniem działań w zakresie rozwoju wsi i gospodarki żywnościowej.

Bank przyjmuje lokaty, pozyskuje środki finansowe na krajowych i zagranicznych rynkach pieniężnych w imieniu zrzeszenia krajowego. W dobie globalizacji otwiera placówki zagraniczne, dokonuje międzynarodowych operacji finansowych oraz rozwija działalność komercyjną zrzeszenia przez określenie preferowanych produktów bankowych, marketingu, analizy ekonomicznej. Opracowuje on dla zrzeszenia krajowego procedury bankowe, systemy informatyczne i sieć telekomunikacyjną oraz kontroluje sytuację finansową zrzeszonych banków regionalnych, a także odprowadza rezerwy obowiązkowe za zrzeszone banki regionalne do Narodowego Banku Polskiego.

Wykonywanie powyższych zadań następuje przez gromadzenie środków finansowych na potrzeby banku oraz krajowej grupy banków spółdzielczych. BGŻ zajmuje się również zarządzaniem nadwyżkami środków krótkoterminowych i długoterminowych grupy, kumulowanymi na poziomie banku i na jego ryzyko oraz środkami gromadzonymi dla banku na podstawie zawartych z bankami regionalnymi umów zlecenia. Przekazuje środki finansowe bankom regionalnym w celu ułatwienia im kredytowania na okresy krótkoterminowe, średnioterminowe.